lotus flower information in marathi language : या लेखात आपण कमळाच्या फुलाची माहिती वाचणार आहोत. कमळाचे फूल अतिशय सुंदर आणि आकर्षक आहे. हे भारताचे राष्ट्रीय फूल आहे. हे सौंदर्य, ऐश्वर्य, ज्ञान आणि पवित्रतेचे प्रतीक आहे.या फुलाला भारतात ‘पवित्र कमळ’ असेही म्हणतात. हिंदू धर्मात कमळाला खूप महत्त्व आहे. हे हिंदू धर्मातील अध्यात्माशी संबंधित आहे, कारण हिंदू धर्मातील सर्वात पूज्य देवी, श्री लक्ष्मी, कमळाच्या फुलावर विराजमान आहे.
कमळ फुलांची माहिती मराठी | lotus flower information in marathi language | kamal flower information in marathi
याशिवाय कमळाच्या फुलापासून भगवान ब्रह्माजींचा जन्मही झाला होता. या फुलाचे सर्व भाग, पाने, मुळे आणि बिया सर्व आयुर्वेदिक औषधांमध्ये वापरतात. चला जाणून घेऊया, कमळाच्या फुलाची सविस्तर माहिती. मला मनापासून आशा आहे, जर तुम्ही ही पोस्ट पूर्णपणे वाचली तर तुम्हाला इतर कोणत्याही लेखाकडे जाण्याची गरज भासणार नाही.
कमळाच्या फुलाचा रंग गुलाबी आणि पांढरा असतो. कमळाचे झाड वाढवण्यासाठी त्याच्या बिया पेरल्या जातात. भारतातील काही भागांमध्ये त्याची व्यावसायिक लागवडही केली जाते. हे रंग आणि आकारानुसार वेगवेगळ्या प्रजातींमध्ये आढळते. साधारणपणे कमळाची फुले पांढरे, गुलाबी आणि निळ्या रंगात दिसतात.
कमळाचे फूल मुख्यत: चिखल, तलाव आणि तलावातील घाण पाण्यात उगवते. बहुतांश शेतकरी कमळाच्या फुलाचीही लागवड करतात. कमळाच्या फुलाची लागवड त्याच्या बिया आणि कमळाच्या लाकडासाठी केली जाते. यासोबतच काही लोक आपल्या घरातही लावतात.याशिवाय त्याच्या काही प्रजातींमध्ये पिवळी फुलेही येतात. याच्या फुलाचा देठ पाण्यापासून सुमारे एक फूट वर असतो. या देठाच्या आतून एक विशेष प्रकारचा फायबर बाहेर पडतो, या फायबरचा वापर दिवे आणि विशेष प्रकारचे कपडे बनवण्यासाठी केला जातो. कमळाच्या फायबरपासून बनवलेल्या कपड्यांमध्ये असे अनेक घटक आढळतात, जे परिधान केल्याने शरीरातील अनेक रोग दूर होतात.
Read Also – Dhwani pradushan in marathi
कमळाच्या फुलाची माहिती – lotus in marathi
कमळाचे फूल सुंदर आणि आकर्षक आहे. कमळाच्या फुलाचे इंग्रजी नाव लोटस फ्लॉवर आहे आणि त्याचे वनस्पति नाव नेलंबियन न्यूसिफेरा आहे. या कमळाच्या रोपावर मोठी फुले उमलतात. हे एकमेव फूल आहे ज्याला संस्कृतमध्ये जास्तीत जास्त नावे आहेत किंवा आपण या नावांना कमळाचा समानार्थी शब्द देखील म्हणू शकतो. यामध्ये अंभोज, अब्ज, कमल, पद्मा, सरसिज, सरोज, नीरज, वारिज आणि पुंडरिक अशा अनेक नावांचा समावेश आहे.याशिवाय कमळाला पर्शियन भाषेत निलोफर असेही म्हणतात. भारतात याला इंग्रजी भाषेत Indian Lotus किंवा Sacred Lotus असेही म्हणतात. त्याच्या काही प्रजाती देखील आहेत, ज्या चीनमध्ये इजिप्शियन आणि चीनी वॉटर-लिली म्हणून ओळखल्या जातात.
हे फूल सूर्याच्या पहिल्या किरणाने फुलू लागते आणि सूर्यास्त झाल्यावर कोमेजून जाते. कमळाच्या फुलाचे आयुष्य सुमारे तीन ते चार दिवस असते. यानंतर त्याची सर्व पाने त्याच्या देठावरून पडू लागतात. पद्मिनी, कमलिनी, नलिनी या कमळाच्या इतर प्रजाती पाण्यात वाढतात. जरी हे फूल सामान्यतः भारतातच घेतले जाते. पण इतर देशांमध्येही त्याची लागवड केली जाते. हे भारतीयउप खंड, ऑस्ट्रेलिया आणि इराणसह इतर अनेक देशांमध्ये देखील घेतले जाते.
कमळाच्या फुलाच्या पानांचा आकार मोठा आणि गोलाकार असतो. ते कमळाच्या काड्याला जोडलेले असते. या पानांना ‘प्युरिन’ असेही म्हणतात. त्याच्या स्टेमचा खालचा भाग, जो पाण्याखाली राहतो, वरच्या पृष्ठभागाच्या तुलनेत खूप मऊ आणि मऊ असतो. त्याची फुले लांब देठांवर आढळतात.
जेव्हा त्याचे फूल देठापासून वेगळे केले जाते, तेव्हा तुम्हाला दिसेल की त्यामध्ये खूप बारीक छिद्रे आहेत, या छिद्रांमधून कमळाचा फायबर काढला जातो. अनेक आयुर्वेदिक ग्रंथ आणि ग्रंथांनुसार असे मानले जाते की या फायबरपासून बनवलेले कपडे परिधान केल्याने तापाची समस्या दूर होते.
जेव्हा कमळाचे फूल फुलते तेव्हा त्याच्या पाकळ्यांनी वेढलेले एक पोळे दिसते, ज्याभोवती केशराचे पातळ पट्टे विखुरलेले असतात. या पोळ्याच्या आत कमळाच्या बिया असतात. या बियांना कमलगट्टा असेही म्हणतात. कमळाचे फूल मधमाशांना स्वतःकडे आकर्षित करते.
वेगवेगळ्या प्रजातींनुसार कमळाच्या फुलाचा आकार आणि रंग वेगवेगळा असतो. या प्रजातींपैकी उमरा नावाची एक प्रजाती आढळते, जी सामान्यतः अमेरिकेत घेतली जाते. या प्रजातीच्या फुलाचा आकार सुमारे 15 इंच असतो आणि त्याच्या देठाचा व्यास सुमारे 6 ते 7 फूट असतो.जेव्हा फूल वयात येते तेव्हा त्याची सर्व पाने गळून पडतात. आणि त्याच्या पोळ्या उरल्या आहेत. या मधाच्या पोळ्याचा रंग हिरवा असतो. पण जसजसे पिकायला लागते तसतसा त्याचा रंग काळा होऊ लागतो. त्याच्या आत गोल आणि किंचित लांबलचक बिया असतात. या बिया कच्च्या खाल्ल्या तर त्यांना गोड चव येते. पण शिजवल्यानंतर ते खूप कठीण होते. आणि त्यांचा रंग पूर्णपणे काळा होतो.
कमळाच्या बियांना कमलगट्टा असेही म्हणतात. कमलगट्टे सुका मेवा म्हणूनही वापरतात. या बियांमधून बाहेर पडणाऱ्या काजूला माखना म्हणतात. कमळाच्या रोपाची मुळंही खूप फायदेशीर असतात. भारतीय लोकांमध्ये याला कमलाक्कडी किंवा भासिंदा म्हणून ओळखले जाते. भाजीची करीही बनवली जाते जी खायला खूप चविष्ट आणि फायदेशीर असते.जेव्हा उन्हाळा येतो आणि कमळाच्या मुळांना पाण्याची कमतरता भासते तेव्हा ती घट्ट होऊ लागते. अशा प्रकारे त्यांचे उत्पादन अधिक होते. असे मानले जाते की, पूर्वीच्या काळी दुष्काळ असायचा. त्यामुळे लोक या कमळाची मुळे तयार करून वाळवून खायला वापरत. कमळाच्या फुलाची वनस्पती भारताच्या सर्व भागांत घेतली जाते. याव्यतिरिक्त त्याचे कमळाची प्रजाती काश्मीर आणि चीनमध्ये आढळते.
कमळाचे फायदे आणि उपयोग –
कमळाचे फूल हे अतिशय लोकप्रिय फुलांपैकी एक आहे. ज्याबद्दल सर्वांना माहिती आहे. पण कमळाचे फायदे आणि तोटे काय आहेत हे तुम्हाला माहिती आहे का? या लेखात आपण त्याचे फायदे आणि उपयोग जाणून घेणार आहोत. कमळाच्या फुलाचा प्रत्येक भाग औषध म्हणून वापरला जातो. आणि ते अनेक प्रकारच्या आजारांपासून दूर ठेवते. जर त्याचा योग्य पद्धतीने वापर केला तर. जाणून घ्या, कमळाचे फूल, बिया आणि मुळांचे फायदे –
कमळाचे फूल
कमळाच्या फुलात कॅल्शियम आणि लोह मोठ्या प्रमाणात आढळते. ते उन्हाळ्यात शरीराला डिहायड्रेट होण्यापासून प्रतिबंधित करते. सूज येण्यासारख्या अनेक समस्यांमध्ये कमळाचा चहा पिणे फायदेशीर ठरते. आपण त्याच्या पाकळ्या देखील वापरू शकता.
कमळ स्टेम
कमळाची देठ देखील आपल्या शरीरासाठी खूप फायदेशीर आहे. यामध्ये आढळणारे तुरट मिनरल्स किडनी आणि हृदयाशी संबंधित आजार दूर करतात. मूत्रपिंडासाठी बनवल्या जाणार्‍या औषधांमध्ये याचा सर्वाधिक वापर केला जातो. याशिवाय लघवीच्या समस्यांवरही हे फायदेशीर आहे.
कमळाचे बीज
कमळाच्या बियांना कमलगट्टा असेही म्हणतात. यामध्ये अनेक पोषकतत्त्वे असतात. त्यांच्यामध्ये आढळणारे घटक कॅल्शियम, पोटॅशियम, प्रथिने, फॉस्फरस आणि कार्बोहायड्रेट आहेत. कमळाच्या बिया खाल्ल्याने मेंदू सक्रिय राहतो. याशिवाय आपला रक्तदाब नियंत्रित ठेवण्यासाठी देखील हे फायदेशीर आहे. कमळाच्या फुलांच्या बिया वाळवून त्याचे चूर्ण करून मधासोबत चाटल्यास खोकल्याच्या त्रासात आराम मिळतो.
कमळाचे पान
कमळाच्या पानांचेही अनेक फायदे आहेत. जुन्या काळात पोलाद आणि भांडी नसताना अन्नावर कमळाची पाने झाकलेली असायची. याशिवाय अनेक वेळा या पानांचा वापर अन्न खाण्यासाठीही केला जात असे. जेव्हा एखाद्या व्यक्तीच्या शरीराचे तापमान तापामुळे जास्त होते. त्यामुळे शरीराचे तापमान नियंत्रित ठेवण्यासाठी कमळाच्या फुलाची पाने अंगावर लावावी. त्यामुळे शरीराचे तापमान हळूहळू कमी होऊ लागले. याशिवाय कमळाच्या पानांमध्येही असे गुणधर्म आढळतात, जे रक्ताभिसरण नियंत्रित ठेवण्यास मदत करतात.
कमळाचे मूळ किंवा कमळाचे लाकूड
कमळाच्या मुळांना कमलाक्कडी असेही म्हणतात, ही मुळे भारतीय घरांमध्ये भाजी म्हणूनही वापरली जातात. कमळाच्या मुळांमध्ये तुरट नावाचे योगिक गुणधर्म आढळतात, जे रक्तस्त्रावाच्या लक्षणांवर नियंत्रण ठेवण्यास मदत करतात. त्यामध्ये आढळणारे पोषक तत्व मानवी शरीरातील हानिकारक विषारी द्रव्ये बाहेर काढण्यासाठी प्रभावी आहेत. याशिवाय ते पेशींची दुरुस्ती करते आणि पुरुषांच्या शुक्राणूंची संख्या वाढवते. याशिवाय कमळ काकडी खाल्ल्याने पचनक्रिया मजबूत होते. जेणेकरून त्वरीत कोणताही संसर्ग शरीराला हानी पोहोचवू शकत नाही. 100 ग्रॅम कमळाच्या मुळामध्ये सुमारे 74 कॅलरीज असतात आणि ते फायबरचा एक चांगला स्रोत देखील आहे.
कमळाचे फूल केवळ आरोग्यासाठीच फायदेशीर नाही, तर ते आपल्या शरीराच्या त्वचेसाठीही खूप फायदेशीर आहे. काही संशोधनात असे दिसून आले आहे की असे अनेक गुणधर्म त्याच्या पानांमध्ये आणि इतर भागांमध्ये आढळतात. जे शरीराच्या त्वचेला आर्द्रता प्रदान करते. आणि यामुळे त्वचेला लवचिकता येते. याशिवाय चेहऱ्यावरील सुरकुत्या आणि डागही कमी होतात. त्यामुळे त्वचा निरोगी आणि सुंदर बनते.
या फुलामध्ये व्हिटॅमिन ए आणि अनेक दाहक-विरोधी गुणधर्म आढळतात. जे त्वचेच्या जळजळीत फायदेशीर आहे. याशिवाय जखम लवकर भरून येण्यासाठी देखील हे खूप उपयुक्त आहे.
जर तुमची त्वचा तेलकट असेल तर कमळाच्या फुलामुळे तुमची त्वचा चांगली होऊ शकते. यासाठी ते चहा म्हणून वापरले जाऊ शकते. त्याचा चहा शरीरातील सीबम उत्पादन नियंत्रित करण्यास मदत करतो आणि त्वचेला नखे आणि तेलापासून मुक्त करतो. आणि त्यामुळे चेहऱ्याच्या त्वचेची छिद्रे उघडतात. त्यामुळे घामामुळे तुमच्या त्वचेतील हानिकारक विषारी पदार्थ बाहेर पडतात.
कमळाचे तोटे
प्रत्येक गोष्टीचे काही ना काही फायदे असतात. पण त्याचेही तोटे आहेत. कोणतीही गोष्ट वापरण्यापूर्वी, त्याचे फायदे आणि तोटे दोन्ही काळजीपूर्वक वाचणे फार महत्वाचे आहे. तरच ती वस्तू तुमच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर ठरते. चला जाणून घेऊया कमळाची पाने आणि बियांचे काय तोटे आहेत.
जर तुम्हाला मधुमेह असेल तर तुम्ही कमळापासून बनवलेल्या कोणत्याही वस्तूचे सेवन करू नये. कारण त्यामुळे शरीरातील साखरेची पातळी कमी होते. जे एक समस्या असू शकते.
कमळाच्या बिया म्हणजे कमळ काकडी कच्ची खाल्ल्यास ते हानिकारक ठरू शकते. कारण त्याच्या आत लहान छिद्रे आहेत, जी पूर्णपणे साफ केलेली नाहीत. यामुळे तुम्हाला बॅक्टेरियाचा संसर्ग होण्याची शक्यता असते.
याशिवाय तुम्हाला कोणत्याही प्रकारची समस्या असल्यास. त्यामुळे कमळ किंवा कमळाच्या फुलाचा वापर डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय कधीही करू नये.
या लेखात कमळाच्या पानांचे फायदे आणि बियांचे फायदे सांगण्याचा उद्देश फक्त तुम्हाला सामान्य माहिती देण्याचा होता. कमळापासून बनवलेले कोणतेही उत्पादन डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय कधीही वापरू नका.
घरी कमळाचे रोप कसे वाढवायचे
बहुतेक लोकांना असे वाटते की कमळाचे रोप घरी वाढू शकत नाही. उगवले तरी कसे? आज आपण घरी कमळाचे फूल कसे वाढवायचे हे जाणून घेणार आहोत. तुम्हाला फक्त काही गोष्टी लक्षात ठेवाव्या लागतील आणि खाली नमूद केलेल्या चरणांचे अनुसरण करा. जाणून घेऊया, बियांपासून कमळाची रोपे वाढवण्याची पद्धत –
पायरी 1. बियांपासून कमळाचे फूल वाढवणे खूप सोपे आहे. पण यासाठी तुम्हाला खूप लक्ष द्यावे लागेल. बियापासून कमळाचे रोप वाढवण्यासाठी चार ते पाच बिया घ्याव्यात आणि त्यांचा पुढचा भाग थोडा घासावा.
पायरी 2. बिया चोळल्याने, त्यातून अंकुर सहज निघतात. पिठलेल्या बिया एका काचेच्या पाण्याने भरलेल्या ग्लासमध्ये टाका आणि सोडा. साधारण 10 ते 15 दिवसात तुमच्या बियांना अंकुर फुटू लागतील.
पायरी 3. एका काचेच्या टंबलरमध्ये बिया पेरल्यानंतर, दर दोन दिवसांनी उकळते पाणी बदला. तुमचे बियाणे एका महिन्यात एका टबमध्ये लागवडीसाठी तयार आहे.
पायरी 4. जेव्हा वनस्पती पूर्ण वाढेल, तेव्हा तुम्हाला पाण्याचा मोठा टब घ्यावा लागेल. आणि आत ठेवण्यासाठी आणखी एक लहान मातीचे भांडे घ्या.
पायरी 5. मातीच्या भांड्यात गुळगुळीत माती टाकून त्यात पाणी घालून चिखल करा. मग तुमचे बियाणे या चिखलात सुमारे एक किंवा दोन इंच खोलीपर्यंत लावा. मातीच्या भांड्यात कमळाचे रोप लावल्यानंतर हे भांडे एका मोठ्या टबमध्ये ठेवावे लागते.
पायरी 6. यानंतर तुम्हाला पाण्याने भरलेला मोठा टब वरपर्यंत सोडावा लागेल. आणि काही दिवसांनी तुमच्या झाडाची पाने मोठी होऊन पाण्यातून बाहेर येतील. मग त्यावरही फुले येऊ लागतात.
कमळाच्या रोपाची काळजी कशी घ्यावी
- कमळाचे रोप लावताना नेहमी अशी जागा निवडावी जिथे दिवसभर सूर्यप्रकाश असेल. यामुळे वनस्पती निरोगी राहते.
- जेव्हा उन्हाळा येतो तेव्हा झाडाची पाने काठावरुन जळतात, ही एक सामान्य प्रक्रिया आहे. यामुळे झाडाला कोणतीही हानी होत नाही. झाडाची वाळलेली पाने झाडाच्या मुळातच टाकावीत.
- जर तुम्ही तुमची रोपे एका मोठ्या टबमध्ये लावली असतील, ज्यामध्ये जास्त पाणी भरलेले असेल. त्यामुळे तुम्ही त्याच्या आत मासे देखील ठेवू शकता. मासे असल्याने झाडाच्या पाण्यात डासांचा धोका नाही.
- महिन्यातून एकदा एक चमचा युरिया खत कापडात किंवा कागदात गुंडाळा आणि मुळापासून काही अंतरावर जमिनीत एक इंच खोलीवर गाडून टाका. त्यामुळे खत हळूहळू झाडाला मिळते आणि ते दीर्घकाळ टिकते.
- कमळाची फुले कोणत्या ऋतूत उमलतात? कमळाची फुले वसंत ऋतूमध्ये फुलू लागतात, या फुलांना सूर्य आवडतो. जेव्हा सूर्यप्रकाश फुलांवर पडतो तेव्हा ते पूर्ण बहरलेले असतात. कमळाची फुले सकाळपासून संध्याकाळपर्यंत फुलतात. संध्याकाळी ते कोमेजते.
टीप – हा लेख कमळाच्या फुलाच्या माहितीवर आधारित होता, ज्यामध्ये तुम्हाला कमळाचे फायदे आणि कमळाच्या बिया कशा वाढवायच्या याबद्दल अनेक माहिती देण्यात आली होती. तुम्हाला हा लेख कसा वाटला ते कमेंट करून सांगा. जर तुम्हाला हा लेख आवडला असेल, तर कृपया तुमच्या मित्रांसह शेअर करा.
