Barley information in Marathi – प्राचीन काळापासून बार्ली अनेक कारणांसाठी वापरली जात आहे. ऋषी-मुनींच्या आहारातही बार्लीचा समावेश होता. यावरून बार्ली किती पौष्टिक आहार आहे हे समजू शकते. बार्ली हा गव्हाच्या प्रजातींचा आहार आहे, जो पिठात कुटून खाण्यासाठी वापरला जातो.
म्हणूनच आयुर्वेदात जवाचा उपयोग अनेक रोगांवर औषध म्हणून केला जातो. पोटदुखी, भूक न लागणे, जास्त तहान लागणे, जुलाब, सर्दी, जुलाब अशा अनेक आजारांपासून आराम मिळवण्यासाठी बार्लीचा उपयोग केला जातो. बार्लीबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया-
बार्लीची संपूर्ण माहिती – Barley In Marathi – Barley information in Marathi
बार्ली म्हणजे काय? – What is Barley in Marathi
बार्लीचे वर्णन प्राचीन वैदिक कालखंडात आणि आयुर्वेदिक निघंटू आणि संहितेत आढळते. भवप्रकाश-निघंटुमध्ये तीन प्रकारच्या भेदांचे वर्णन आढळते. याशिवाय अथर्वेदातही यवाचे वर्णन आढळते. ही 60-150 सेमी उंच, सरळ, वनौषधीयुक्त वनस्पती आहे. त्याची पाने भाकरी, रेखीय, संख्येने कमी, सरळ, सपाट, 22-30 सेमी लांब, 12-15 मिमी रुंद आहेत. त्याची फ्लॉवर स्पाइक (स्पाइकसह) 20-30 सेमी लांब, 8-10 मिमी रुंद, सपाट आहे. त्याची फळे 9 मिमी लांब, लहान टोकदार टोके असतात. डिसेंबर ते एप्रिल महिन्यात त्याची भरभराट होते.
बार्ली कडू, गोड, तिखट, थंड, लहान, निसरडी, कोरडी, कफ पित्त कमी करणारी, शक्ती वाढवणारी, वृष्टी (कामवासना), पुरूषजनक, व्रण असल्यास अन्नाच्या रूपात असते; लघवीच्या समस्यांपासून आराम मिळतो.
हे व्रण, मधुमेह, रक्तपित्त (कान आणि नाकातून रक्तस्त्राव), घशाचे आजार, त्वचा रोग, नासिकाशोथ, श्वासोच्छवास, खोकला, पांडू किंवा अशक्तपणा, चिडचिड आंत्र सिंड्रोम. काटे नसलेली बार्ली बलवान, वीर्य वाढवणारी, सुपीक आणि पौष्टिक असते.
इतर भाषांमध्ये बार्लीची नावे – other name of Barley In Marathi
बार्लीचे वनस्पति नाव Syn-Hordeum sativum Pers., Hordeum nigrum Wild. आणि बार्ली Poaceae (Poaceae) कुटुंबातील आहे. पण भारतातील इतर प्रांतात याला वेगवेगळ्या नावांनी संबोधले जाते. जसे-
संस्कृत-यव, अक्षत, कुंचकीन, ह्यप्रिया, तिक्षानुशुक;
हिंदी-जव, जो, जौ;
उर्दू-जाव (जाव); कन्नड-याव, कुंचकिन;
गुजराती – बार्ली (जाऊ), जाव (जाव);
तमिळ-बर्लियारीसी, बरलियारिशी;
तेलुगु – बार्लिबियाम, यावा, यावाका;
बंगाली – कोण (जाओ), जेव्हा (जब);
नेपाळी-बार्ली (जाऊ), तोसा (तोसा);
पंजाबी-नाई, जावा;
मल्याळम – जावेगेम्बू, यवम;
मराठी-जाव (जाव), जावा (जावा).
इंग्रजी-माल्टिंग बार्ली;
अर्बी-शायर (शायर), शायर (शायर);
पर्शियन-जाओ (जाओ)
बार्लीच्या जाती – Varieties of Barley in Marathi
डी डब्ल्यू आर बी 92
DWRB 92 ही जात माल्ट कुटुंबातील आहे. या जातीचे सरासरी धान्य उत्पादन ४९.८१ क्विंटल/हेक्टर आहे. DWRB92 ची सरासरी परिपक्वता सुमारे 131 दिवस आहे आणि वनस्पतीची सरासरी उंची 95 सेमी आहे. त्याची लागवड प्रामुख्याने वायव्य मैदानी भागात केली जाते.
डी डब्ल्यू आर बी 160
ही बार्लीच्या प्रगत जातींपैकी एक आहे, जी माल्ट कुटुंबाशी संबंधित आहे. ही जात ICAR कर्नालने विकसित केली आहे. या विशिष्ट जातीचे सरासरी उत्पादन 53.72 क्विंटल प्रति हेक्टर आहे आणि संभाव्य उत्पादन क्षमता 70.07 क्विंटल प्रति हेक्टर आहे. यासोबतच, पेरणीनंतर 86 दिवसांनी कानातले रोपे येऊ लागतात आणि 131 दिवसात काढणीसाठी तयार होतात. DWRB 160 ही जात पंजाब, हरियाणा, पश्चिम उत्तर प्रदेश, राजस्थान (कोटा आणि उदयपूर विभाग वगळता) आणि दिल्ली येथे घेतली जाते.
रत्ना
IARI, नवी दिल्ली द्वारे जवची रत्ना जात विकसित केली गेली आहे आणि पूर्व उत्तर प्रदेश, बिहार आणि पश्चिम बंगालच्या पावसावर आधारित क्षेत्रासाठी सोडण्यात आली आहे. या विशेष प्रकारात पेरणीनंतर ६५ दिवसांनी झुमके येऊ लागतात. हे पीक साधारण १२५-१३० दिवसात पिकल्यानंतर तयार होते.
करण-201, 231 आणि 264
करण 201, 231 आणि 264 या बार्लीच्या जाती ICAR ने विकसित केल्या आहेत. हे उच्च उत्पन्न देणारे वाण आहेत आणि रोटी बनवण्यासाठी चांगले मानले जातात. रब्बी हंगामात भातशेत रिकामे केल्यावर या वाणांची लागवड केल्यास चांगले उत्पादन मिळते. मध्य प्रदेशातील पूर्वेकडील आणि बुंदेलखंड प्रदेश, राजस्थान आणि हरियाणातील गुडगाव आणि मोहिंदरगड जिल्ह्यांमध्ये हे लागवडीसाठी योग्य मानले जाते. करण 201, 231 आणि 264 चे सरासरी उत्पादन अनुक्रमे 38, 42.5 आणि 46 क्विंटल प्रति हेक्टर आहे.
नीलम
बार्लीची ही जात प्रति हेक्टरी ५० क्विंटलपर्यंत उत्पादन देते. ही जात भारतीय कृषी संशोधन संस्था, नवी दिल्ली यांनी विकसित केली आहे, जी पंजाब, हरियाणा, उत्तर प्रदेश आणि बिहारमधील सिंचन आणि पावसावर आधारित अशा दोन्ही ठिकाणी लागवडीसाठी योग्य आहे. या जातीमध्ये प्रथिने आणि लायसिनचे प्रमाण जास्त असते.
बार्लीचे फायदे – Barley benefits in Marathi
बार्लीमध्ये फॉस्फरस ऍसिड, सॅलिसिलिक ऍसिड, पोटॅशियम, कॅल्शियम इत्यादी पौष्टिक गुणधर्मांमुळे, याचा उपयोग अनेक रोगांवर उपचार करण्यासाठी केला जातो. त्याबद्दल अधिक तपशीलवार माहिती द्या.
मोतीबिंदूसाठी बार्ली फायदेशीर
प्रत्येक वृद्ध किंवा म्हाताऱ्याला वयाबरोबर मोतीबिंदूची तक्रार असते. बार्लीचे औषधी गुणधर्म त्याचा त्रास कमी करण्यास मदत करतात. 20-30 मिली त्रिफळाच्या उकडीत बार्ली उकळवून त्यात तूप मिसळून खाल्ल्यास मोतीबिंदूमध्ये फायदा होतो.
सर्दी आणि फ्लूमध्ये बार्ली फायदेशीर आहे
हवामान बदलले की नाही, लहानांपासून मोठ्यांपर्यंत सर्वांनाच सर्दी-खोकल्याची तक्रार आहे. तूप मिसळून सातूचे सेवन केल्याने सर्दी, सर्दी, खोकला आणि हिचकी यांमध्ये आराम मिळतो. याशिवाय कोरीझामध्ये बार्लीचा उष्टा (15-30 मिली) पिणे फायदेशीर आहे.
बार्ली डिप्थीरियापासून आराम देते
बार्ली डिप्थीरियाचा त्रास कमी करते. जवच्या पानांच्या ५-१० मिली रसामध्ये ५०० मिलीग्राम काळी मिरी पावडर मिसळून त्याचे सेवन केल्यास रोहिणी (डिप्थीरिया) मध्ये फायदा होतो.
गालगुंड किंवा गलगंड मध्ये बार्ली फायदेशीर
बार्लीचे औषधी गुणधर्म गालगुंडापासून आराम मिळवून देण्यासाठी खूप फायदेशीर आहेत. आंबट ताकामध्ये मोहरी, कडुलिंबाची पाने, मुगाच्या बिया, जवस, जावई आणि मुळा कुटून घशावर लावल्यास गालगुंडात आराम मिळतो.
बार्ली श्वास घेण्याच्या त्रासापासून आराम देते
श्वासोच्छवासाच्या त्रासापासून आराम देण्यासाठी बार्ली खूप उपयुक्त आहे. सातूचे मधासोबत सेवन केल्यास श्वसनाच्या आजारात खूप फायदा होतो.
बार्ली तहान शमवण्यास मदत करते
अनेकदा कोणत्याही आजाराचा दुष्परिणाम म्हणून तहान लागण्याची समस्या असते. या समस्येपासून आराम मिळवण्यासाठी, भाजलेले किंवा कच्च्या बार्लीचे पेय बनवून त्यात मध आणि साखर मिसळून प्यायल्याने तहान (अति तहान) शमते.
बार्ली हायपर अॅसिडिटीपासून आराम देते
आजकालच्या जीवनशैलीत प्रत्येकाच्या खाण्यापिण्यात असंतुलन होते, परिणामी हायपर अॅसिडिटीची समस्या सुरू होते. दालचिनी, वेलची आणि तमालपत्र पावडर आणि मध मिसळून बार्ली, चरबी आणि करवंदाचा बनवलेला डेकोक्शन (15-30 मिली) आम्लपित्त किंवा हायपर अॅसिडिटीमध्ये फायदेशीर ठरतो.
ट्यूमर रोगात बार्लीचे फायदे
गुलम रोगापासून आराम मिळण्यासाठी बार्लीपासून तयार केलेले अन्न स्नेह आणि मीठ किंवा मीठ मिसळून सेवन केल्यास फायदा होतो.
पोटदुखीवर उपचार करण्यासाठी बार्ली
अनेकदा मसालेदार अन्न किंवा अवेळी खाल्ल्याने पोटात गॅस होऊन पोटदुखीची समस्या सुरू होते. जवाच्या पिठात जावई आणि दह्य मिसळून पोटावर लावल्याने दुखण्यापासून आराम मिळतो.
मधुमेह नियंत्रित करा
आजच्या धावपळीचे आणि धकाधकीचे जीवन असे झाले आहे की जेवायचे ना झोपायचे नियमच राहिलेले नाहीत. परिणामी लोक मधुमेहाचे बळी ठरत आहेत. बार्लीपासून बनवलेले विविध प्रकारचे आहार मधुमेहामध्ये सेवन करावे. रात्रभर त्रिफळाच्या रसामध्ये न चुकवलेली सातूची पावडर रात्रभर भिजवून, सावलीत वाळवून सत्तू बनवून, मध घालून प्रमाणानुसार रोज प्यायल्यास मधुमेहात फायदा होतो.
बार्ली लघवीचे आजार बरे करते
लघवी करताना दुखणे किंवा जळजळ होणे, अधूनमधून लघवी होणे, लघवी कमी होणे इत्यादी अनेक प्रकारच्या समस्या लघवीच्या आजारात असतात. या आजारात बार्ली खूप फायदेशीर ठरते. सातूपासून बनवलेले भाजलेले सातू, सातूचे सातू इत्यादींचे नियमित सेवन केल्याने जुलाब, लघवीला त्रास, पांढरे डाग, कुष्ठरोग इत्यादी आजार होऊ देत नाहीत.
बार्ली तापापासून आराम देते
जर हवामानातील बदलामुळे किंवा कोणत्याही संसर्गामुळे ताप आला असेल तर त्याची लक्षणे दूर करण्यात बार्ली खूप मदत करते.
यवगु किंवा जांभ्यापासून बनवलेले पेय मधात मिसळून सेवन केल्यास पित्त वाढल्याने उलट्या आणि पोटदुखी, ताप, जळजळ आणि अति तहान यापासून आराम मिळतो.
बार्ली खाण्याची इच्छा वाढवा
अनेकदा प्रदीर्घ आजारामुळे खाण्याची इच्छाच निघून जाते. भाजलेल्या जांभळापासून बनवलेले मांड आणि जांभ्याच्या देठाची 65 मिलीग्राम राख मधात मिसळून घेतल्याने अपचनात मदत होते आणि खाण्याची इच्छा वाढते.
अतिसार थांबवा बार्ली
मसालेदार अन्न, पॅकबंद अन्न किंवा बाहेरचे अन्न खाल्ल्याने जुलाब थांबत नसतील, तर बार्लीचा घरगुती उपाय खूप उपयुक्त ठरेल. कोरड्या जांभ्यापासून बनवलेल्या डेकोक्शनचे सेवन केल्याने अतिसार किंवा सैल हालचालीमध्ये आराम मिळतो.
सांधेदुखीवर बार्ली फायदेशीर आहे
अनेकदा वाढत्या वयात सांधेदुखीची समस्या सुरू होते, मात्र बार्ली खाल्ल्याने आराम मिळतो. संधिरोग किंवा संधिरोगात लालसरपणा, वेदना आणि जळजळ होत असल्यास, जवाचे पीठ लिकोरिस पावडर, दूध आणि तूप मिसळून रक्त काढल्यानंतर लावल्यास फायदा होतो.
मांडीच्या कडकपणापासून आराम मिळेल
मांडीचा कडकपणा कमी करण्यासाठी अशाप्रकारे सातूचे सेवन केल्याने लवकर आराम मिळतो. यावपासून बनवलेले पदार्थ खाणे उरुस्तंभ किंवा मांडीच्या स्थिरतेसाठी फायदेशीर आहे.
नागीण मध्ये बार्ली फायदेशीर
नागीण दुखण्यापासून आराम मिळण्यासाठी जव आणि ज्येष्ठमध पेस्ट समप्रमाणात तूप मिसळून नागीण किंवा नागीण वर लावल्यास फायदा होतो.
बार्ली कुष्ठरोग बरा करते
कुष्ठरोगात बार्लीपासून बनवलेले अन्न सेवन करणे हे पथ्य आहे.
बार्ली अल्सर बरे करते
जव, ज्येष्ठमध आणि तिळाचे चूर्ण समप्रमाणात तूप मिसळून कोमट करून जखमेवर लावल्यास व्रणांवर फायदा होतो.
बार्ली पुरळ कमी करते
मुरुमांमुळे त्रास होत असेल तर जांभळात जायफळ मिसळून चेहऱ्यावर लावल्याने मुरुमे दूर होतात.
संधिवात कमी करा
आजकाल सांधेदुखीची समस्या वय बघून होत नाही. दिवसभर एसीमध्ये राहिल्यामुळे किंवा बसून जास्त काम केल्यामुळे लोक कोणत्याही वयात या आजाराला बळी पडत आहेत. यापासून आराम मिळवण्यासाठी तुम्ही याप्रमाणे बार्ली वापरू शकता. बार्ली सत्तू पाण्यात मिसळून त्याचे मंथन करून सेवन केल्याने जास्त तहान, जळजळ, रक्त पित्त आणि संधिवात यांवर आराम मिळतो.
बार्ली लठ्ठपणा कमी करते
आजकाल सर्वात मोठी समस्या म्हणजे वजन वाढणे. जव, आवळा आणि मध यांचे नियमित सेवन करणे आणि नियमित व्यायाम करणे आणि अपचन किंवा अपचन झाल्यास न खाणे यामुळे लठ्ठपणा कमी होतो.
बार्ली सूज कमी करू शकते
दुखापतीमुळे किंवा आजारामुळे कोणत्याही अवयवात सूज आल्याने तुम्हाला त्रास होत असेल तर बार्लीचे घरगुती उपाय खूप फायदेशीर आहेत. बार्ली बारीक करून त्याचा प्रादुर्भाव झालेल्या भागावर लावल्याने सूज कमी होते.
बार्लीचा उपयुक्त भाग
आयुर्वेदात जवाच्या बियांचा वापर औषध म्हणून केला जातो.
बार्लीचा वापर कसा करावा ? – how to use barley in marathi
रोगासाठी बार्लीचा वापर आणि वापर करण्याची पद्धत आधीच स्पष्ट केली आहे. जर तुम्ही एखाद्या विशिष्ट आजाराच्या उपचारासाठी बार्ली वापरत असाल तर आयुर्वेदिक डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
बार्लीचे तोटे काय आहेत? – side effects of barley in marathi
बार्लीचे फायदे अनेक आहेत, परंतु जास्त प्रमाणात वापरल्याने काही तोटे देखील होऊ शकतात. हे नुकसान खालीलप्रमाणे आहे.
बार्लीमध्ये पोटॅशियमचे प्रमाण जास्त असते आणि त्याचे जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने पोटदुखी, मळमळ, उलट्या, श्वास घेण्यात अडचण येणे इ.
फायबरमुळे पोटाची चरबी कमी होते परंतु फायबरच्या जास्त प्रमाणामुळे पोट फुगते. म्हणूनच याचे योग्य प्रमाणात सेवन केले पाहिजे.
कॅल्शियम हाडांसाठी आवश्यक आहे, कॅल्शियमयुक्त अन्न सेवन केले पाहिजे. मात्र याचे जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने पोटात गॅस किंवा बद्धकोष्ठतेचा त्रास होऊ शकतो.
बार्लीचे जास्त प्रमाणात सेवन करू नका, अन्यथा तुमचा लठ्ठपणा आणखी वाढेल.
बार्लीमध्ये लोहाचे प्रमाण चांगले असते जे शरीरासाठी फायदेशीर असते. परंतु अतिरिक्त लोह शरीरासाठी हानिकारक आहे. यामुळे तुम्हाला थकवा, अशक्तपणा, सांधेदुखी, केस गळणे इत्यादी समस्या होऊ शकतात.
डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार –
- बार्लीचा 20-40 मिली रस,
- अल्कधर्मी 60-250 मिग्रॅ,
-2-5 ग्रॅम पावडर आणि
30-40 मिली रस घेऊ शकता.
बार्ली कुठे आढळते आणि पिकते ?
यव किंवा बार्ली भारतात अनादी काळापासून वापरली जात आहे. भारतात, हे हिमालयाच्या मैदानी आणि डोंगराळ भागात सुमारे 3000 मीटर उंचीपर्यंत आढळते, बहुतेकदा गंगा, काश्मीर, उत्तर प्रदेश, उत्तराखंड, बिहार, ओरिसा, पंजाब, राजस्थान, मध्य प्रदेश आणि गुजराथ, आणि त्याची लागवड केली जाते. ती जाते.
