jijamata information in marathi : असं म्हणतात की जर एखाद्या आईने एखाद्या योद्ध्याला जन्म दिला असेल तर ती आई नक्कीच खास असेल. शिवाजीसारख्या शूर योद्ध्याला जन्म देणारी माता ‘जिजाबाई’ म्हणूनच “राजमाता” ओळखल्या जातात. आज या लेखात आपण महान योद्धा शिवरायांच्या माता ‘जिजाबाई’ यांच्या जीवनाबद्दल सांगणार आहोत. जिजाबाईंनी आपल्या आयुष्यातील अनेक टप्पे कसे पार केले आणि सर्वस्व गमावूनही त्यांनी शिवाजीराजांना इतके शूर कसे बनवले ते येथे तुम्ही वाचाल. १७ वर्षांचा मुलगा कसा बनला मोठ्या लढाईचा भाग, जाणून घेऊया ‘जिजाबाई’च्या जीवनाबद्दल –
राजमाता जिजाऊ माहिती | Jijamata information in marathi | jijabai information in marathi
| नाव | जिजाबाई भोसले |
| इतर नावे | जिजाबाई, जिजाऊ (त्यांचे बालपणीचे नाव) |
| जन्म | 12 जानेवारी 1598 इ.स. |
| जन्मस्थान | बुलढाणा जिल्हा, महाराष्ट्र |
| वडिलांचे नाव | लखुजी जाधव |
| आईचे नाव | महालासबाई |
| योगदान | मराठा साम्राज्याची स्थापना केली |
| कुलदेवी | भवानी माता |
| मुले | संभाजी शहाजी भोसले , शिवाजी शहाजी भोसले , 6 मुली |
जिजाबाईंचे जीवन – jijabai story in marathi
जिजाबाई (जिजाऊ) यांचा जन्म 12 जानेवारी 1598 रोजी बुलढाणा, महाराष्ट्र येथे झाला. त्यांचे वडील लखुजी जाधव हे सिंदखेड नावाच्या गावचे राजे होते. त्यांनी त्यावेळी जिजाबाईंचे नाव ‘जिजाऊ’ ठेवले होते. असे म्हटले जाते की जिजाबाई आपल्या वडिलांसोबत फारच कमी राहत होत्या आणि लहान वयातच त्यांचे लग्न झाले होते. त्यावेळी बालपणीच लग्न होत.
जिजाबाईचा विवाह – jijabai history in marathi
पतीचे नाव – शहाजीराजे भोसले
असे म्हणतात की जिजाबाईंच्या लग्नाची जुळवाजुळव त्या 6 वर्षांच्या असतानाच निश्चित झाली होती. त्याच्याशी एक छोटीशी घटनाही जोडलेली आहे. इतिहासात असे लिहिले आहे की तो होळीचा दिवस होता, लखुजी जाधव यांच्या घरी सण साजरा केला जात होता, त्यावेळी मोलाजी त्यांच्या मुलासह जे 7-8 वर्षांचे होते. त्यांच्यासोबत या महोत्सवात सहभागी झाले होते. नृत्य पहात असताना अचानक लखुजी जाधवांना जिजाबाई आणि मालोंजींचा मुलगा शहाजी एकत्र दिसले आणि ‘व्वा काय? जोडी आहे’. हे ऐकून मोलाजी म्हणाले की मग जुळवाजुळव निश्चित करावी.
त्यावेळी मोलाजी हे सुलतानाचे सेनापती होते आणि लखुजी जाधव हे राजा असतानाही सुलतानाच्या आदेशानुसार त्यांनी आपली मुलगी जिजाऊ म्हणजेच जिजाबाई हिचा विवाह मोलाजींचा मुलगा शहाजी भोसले यांच्याशी केला.
जिजाबाईंचे शाहजीराजे सोबतचा जीवन परिचय
6 मुली, दोन मुलगे
मुलांची नावे शिवाजी महाराज, संभाजीराजे
जिजाबाई आणि शहाजींच्या लग्नानंतर शहाजीराजे विजापूर दरबारात मुत्सद्दी होते. विजापूरच्या बादशहाने शाहजींच्या मदतीने अनेक युद्धे जिंकली, या आनंदात विजापूरच्या सुलतानाने त्यांना अनेक जहागीरी भेट दिल्या होत्या. जहागीर असलेल्या शिवनेरी किल्ल्याचाही त्या भेटींमध्ये समावेश आहे. जिजाबाई आणि त्यांची मुले इथे राहत असत. जिजाबाईंना 6 मुली आणि दोन मुलगे झाले. त्या पुत्रांपैकी एक शिवाजी महाराज होत.
शिवनेरीच्या किल्ल्यात जिजाबाईंनी शिवरायांना जन्म दिला
शहाजींनी त्यांच्या मुलांचे आणि जिजाबाईंच्या रक्षणासाठी त्यांना शिवनेरीच्या किल्ल्यात ठेवले, कारण त्यावेळी शहाजींना अनेक शत्रूं होते. येथे शिवनेरी किल्ल्यावर शिवाजीचा महाराजांचा जन्म झाला आणि शिवाजीराजांच्या जन्माच्या वेळी शाहजीराजे जिजाबाईंसोबत नव्हते ते मोगलांच्या लढाईत गुंतलेले होते. शिवाजीराजांच्या जन्मानंतर शहाजीराजांना मुस्तफाखानाने कैद केले. 12 वर्षांनी शाहजीराजे आणि शिवाजी महाराज भेटले. याच दरम्यान जिजाबाई आणि शाहजीराजांचा पुन्हा संपर्क आला.
शहाजींच्या मृत्यूवर सती जाण्याचा प्रयत्न केला-
शाहजीराजे नेहमी त्यांच्या कामात जिजाबाईंची मदत घेत असत. जिजाबाईंच्या थोरल्या मुलाचे नाव संभाजी होते, अफझलखानाशी झालेल्या युद्धात संभाजीराजे मारले गेल्याचे सांगितले जाते. शहाजींच्या मृत्यूनंतर जिजाबाईंनी आपल्या पतीसोबत सती जाण्याचा प्रयत्न केला, परंतु शिवाजीराजांनी त्यांना तसे करण्यापासून रोखले. शिवाजीराजे आपल्या आईला आपला मित्र, मार्गदर्शक आणि प्रेरणा मानत. आपल्या आईमुळेच शिवाजीराजांना लहान वयातच समाज आणि आपले कर्तव्य समजले. आपल्या आईच्या मार्गदर्शनाखाली त्यांनी लहान वयातच हिंदू साम्राज्य स्थापन करण्यास सुरुवात केली.
मराठा साम्राज्याची सुरुवात-
शिवाजीराजांच्या जीवनातील त्यांचे महत्त्व त्यांना पराक्रमी आणि शूर बनविण्यात योगदान दिले.
मराठा साम्राज्यासाठी त्यांचे योगदान शिवाजीराजांना धर्माचे महत्त्व समजावून दिले.
इतिहास कितीही वाचला तरी मराठा साम्राज्यात जर कोणाचे नाव प्रथम येते तर ते जिजाबाई आणि त्यांचे पुत्र शिवाजीमहाराज यांचे.असे म्हणतात की शाहजींपासून वेगळे झाल्यानंतर जिजाबाईंनी शिवाजीराजांना असे शिक्षण दिले की त्यांनी मराठा साम्राज्याची स्थापना केली.
जिजाबाई या अतिशय हुशार आणि कर्तबगार महिला होत्या, त्यांनी मराठा साम्राज्यासाठी असे अनेक निर्णय घेतले, त्यामुळे स्वराज्याची स्थापना झाली. राज्यात महिलांवरील अत्याचार पाहता जिजाबाई आई भवानी’च्या मंदिरात जातात, रयतेची ही दुर्दशा दूर करण्यासाठी काही तरी उपाय सुचवण्यासाठी आईला साकडे घालतात, तेव्हा आई भवानीआई प्रसन्न होऊन जिजाबाईंना सांगते. त्यांच्या रयतेवर होणारे लाजिरवाणे अत्याचार त्यांचा मुलगा थांबवेल असे वरदान देते.
यामुळेच शिवाजीराजांनी नेहमी भवानी मातेची आराधना केली आणि आईकडून मिळालेल्या शिक्षणाचे आचरण करताना नेहमी मातेची पूजा केली आणि रयतेच्या हिताला प्रथम प्राधान्य दिले. इतिहासात असे लिहिले आहे की शिवाजी महाराजांकडे अशी तलवार होती जिचे नाव भवानी होते, ती सुद्धा आई भवानीच्या वरदानाने प्राप्त झाली होती.
जिजाबाईंनी मराठा साम्राज्यासाठी आपला मुलगा शिवाजीराजांना श्रीराम व श्रीकृष्ण यांच्या कथा सांगितल्या, ज्यातून त्यांना त्यांचा धर्म आणि त्यांचे कर्माची जाणीव झाली आणि लोकांचे संरक्षण कसे करावे हे देखील ते शिकले. त्यामुळेच वयाच्या १७ व्या वर्षी शिवाजींराजांनी मराठा सैन्याची स्थापना केली. आणि अनेक पराक्रम केले लढले आणि जिंकले. एक वेळ अशी आली की जिजाबाईंना पुन्हा शिवनेरीचा किल्ला मिळाला.
Read also – Share market information in marathi
जिजाबाईंच्या संस्कारातून छत्रपती शिवाजी महाराज निर्माण झाले-
आयुष्यातील सर्व संकटे विसरून ‘जिजाबाईंनी’ आपल्या पुत्र शिवाजीराजांना असे शिक्षण दिले, असे संस्कार दिले, ज्यामुळे त्यांचा मुलगा स्वतःसाठी नव्हे तर इतरांसाठी जगू लागला. तो आपल्या धर्मासाठी लढू लागला. यामुळेच आज शिवाजी महाराजांचे स्मरण मोठ्या अभिमानाने केले जाते आणि त्यांना हिंदवी स्वराज्य निर्माते युगपुरुष ‘छत्रपती शिवाजी महाराज’ असे संबोधले जाते.
शिवाजीराजांनी हिंदू साम्राज्याची स्थापना करण्यास सुरुवात केली आणि त्यांच्या हयातीत त्यांनी हिंदू साम्राज्य स्थापन करण्यात यश मिळवले आणि अनेक जुलमी राजांना ठार केले. हे सर्व शक्य झाले ते ‘जिजाबाई’च्या संस्कारामुळे, त्यांनी दिलेल्या शिक्षणामुळे.
जिजाबाईंचा मृत्यू – jijabai death information in marathi
जिजाबाई या पहिल्या महिला होत्या ज्यांनी दक्षिण भारतात मराठा म्हणजेच हिंदुत्वाच्या स्थापनेत योगदान दिले. आपल्या मेहनतीमुळे आणि स्वतःच्या संस्कारांमुळे शिवाजीराजांनी मराठ्यांसाठी शस्त्र उचलले आणि ते पुन्हा एकदा हिंदुत्वाची स्थापना करण्यात यशस्वी झाले.
17 जून 1674 रोजी जिजाबाईंचा मृत्यू झाला, तोपर्यंत शिवाजींराजांनी मराठा साम्राज्याची स्थापना केली होती.
जिजाबाईंच्या जीवनाशी संबंधित न ऐकलेल्या गोष्टी-
आपल्याला माहित आहे की कोणाचेही आयुष्य असे नसते की त्याचे एका शब्दात वर्णन करता येईल. प्रत्येक माणसाच्या आयुष्यात एक गोष्ट नक्कीच असते. जिजाबाईंच्या जीवनातील अशा अनेक कथा आणि अशा घटना आहेत, ज्या क्वचितच सांगितल्या जातात किंवा शिकवल्या जातात. त्यांच्या जीवनाशी निगडित अशाच काही घटना आम्ही येथे लिहित आहोत.
जिजाबाई या स्वत: अशा स्त्री होत्या ज्या त्यांच्या दूरदृष्टी आणि युद्ध धोरणासाठी लक्षात ठेवल्या गेल्या.
जिजाबाईंनी नेहमीच स्त्रियांचे रक्षण आणि महत्त्व सांगितले आणि आपल्या मुलांना शिकवले.
जिजाबाईचा दुसरा मुलगा म्हणजेच शिवाजीराजांचा भाऊ संभाजीराजे यांना अफजलखानाने धोक्याने मारले . त्याचा बदला घेण्यासाठी जिजाबाईंनी शिवाजीराजांना प्रेरित केले.
शिवाजीराजे स्वतः जिजाबाईंकडून युद्धनीती शिकत असत आणि त्यांच्या प्रेरणेने त्यांनी अनेक लढाया जिंकल्या.
शिवाजी महाराजांच्या राज्याभिषेकाच्या १२ दिवसांनी जिजाबाईंचा मृत्यू झाला. हिंदुत्वाचे स्वप्न साकार करून त्यांनी प्राणत्याग केला.
जिजाबाईंनी लहानपणीच शिवरायांना बाल राजा, महाभारत आणि रामायण या कथा सांगून धर्माची प्रेरणा दिली होती.
छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जीवनात जिजाबाईंचा मोलाचा वाटा आहे. यामुळेच शिवरायांचे स्मरण करण्यापूर्वी त्यांची आई ‘जिजाबाई’ आठवते. त्यांनी केलेल्या धोरणांनुसार शिवाजीराजांनी अनेक युद्धे जिंकली आणि मराठा साम्राज्याची स्थापना करण्यात ते यशस्वी झाले. शिवाजीराजांनी आपल्या यशाचे श्रेय नेहमीच त्यांची आई ‘जिजाबाई’ यांना दिले आहे. जिजाबाईंचे हे योगदान भारताचा इतिहासात कधीही विसरणार नाही.
जिजाबाईंच्या जीवनावर चित्रपट आणि मालिका
जिजाबाईंच्या जीवनावर अनेक मालिका आणि चित्रपट बनले आहेत. शिवाजीराजांवर बनवलेल्या मालिका आणि चित्रपटांमध्येही त्यांच्या जीवनावर प्रकाश टाकण्यात आला आहे. येथे आम्ही शिवाजीराजे आणि जिजाबाई यांच्या जीवनावर बनवलेल्या मालिका आणि चित्रपटांची नावे सांगत आहोत. कारण या सगळ्यात जिजाबाईंचा जीवनपट दाखवला आहे.
जिजाबाईंच्या जीवनावर आधारित मालिका आणि चित्रपट
चित्रपट राजमाता जिजाऊ
मालिका भारतवर्ष
बाल शिवाजी चित्रपट
चित्रपट छत्रपती शिवाजी महाराज
चित्रपट कल्याण खजाना
चित्रपट सिंहगड
